به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز
مجلس بیست وچهارم جامع فدک
حزن بی‌پایان امیرمؤمنان عَلَیهِ‌السَّلَامُ
آقای وحید خراسانی بعد از این‌که به برگزاری دسته‌جات عزاداری در خیابان‌ها مانند عاشورا در روز شهادت حضرت زهرا عَلَیهِاالسَّلَامُ تأکید می‌کنند، می‌فرمایند: در این صورت شاید روز قیامت بتوانیم بگوییم: در مقابل آن دفن نیمه‌ی شب، امروز به قدر مِیسور کار کرده‌ایم و اگر کسی عقل داشته باشد، همین جملهی حضرت امیر عَلَیهِ‌السَّلَامُ برای او بس است. امیرالمؤمنین عَلَیهِ‌السَّلَامُ مردی که دنیا و آخرت نتوانست به زانویش در بیاورد، گفت: یا رسول الله! بعد از فاطمه _عَلَیهِاالسَّلَامُ_ حال من این‌گونه است:
أَمَّا حُزْنِي فَسَرْمَدٌ وَ أَمَّا لَيْلِي فَمُسَهَّد[1]
اندوهم همیشگی و شب‌هایم همراه با بیداری است
"سَرْمَدٌ" بالاتر از دَهر و زمان و به معنی همیشگی می‌باشد. امیرالمؤمنین عَلَیهِ‌السَّلَامُ خطاب به رسول خدا صَلَّى‌اللَّهُ‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ عرض می‌کنند:
سَتُنْبِئُكَ ابْنَتُكَ بِتَظَافُرِ أُمَّتِكَ عَلَى هَضْمِهَا
به زودی دخترت تو را آگاه خواهد ساخت که امّتت در ستم کردن به وی اجتماع کرده بودند
خصوصیّات شیعه
شیخ المحدثین، صدوق[2] روایتی از امام ششم عَلَیهِ‌السَّلَامُ نقل می‌کند.[3] آقای وحید می‌فرمایند: خصوصیّت هر روایتی از جهت فقه حدیث _یعنی فهم عمیق_ مهم است. ائمه علیهم‌السلام هم فرموده‌اند: شناختن شیعه‌ی ما به قدر درایت آنها است، نه به قدر روایت آنها؛[4] بعد ایشان به سه جملهی مهم در این روایت اشاره کرده و می‌فرمایند: «سه جمله در این حدیث هست و از عجایب این است که در هر جمله‌ای امام عَلَیهِ‌السَّلَامُ اسم "الله" را آورده‌اند. هر سه جمله مشتمل بر اسم جامع تمام صفات جلال و جمال و کمال است که این مُبیّن عظمت مطلب می‌باشد.»
جملهی اول: رَحِمَ اللَّهُ شِيعَتَنَا
جملهی اول این است:
رَحِمَ اللَّهُ شِيعَتَنَا
خدا رحمت کند شیعیان ما را
این مرجع تقلید می‌گوید: دعایی که امام عَلَیهِ‌السَّلَامُ در این‌جا فرموده‌اند به نسبتِ تحققیّه است و نه به نسبتِ ترقبیّه؛ تحققیّه یعنی صد در صد و ترقبیّه به معنی امید است. ایشان می‌فرماید: این سخن امام عَلَیهِ‌السَّلَامُ که فرموده‌اند: "رَحِمَ اللَّهُ شِيعَتَنَا"یعنی امید ندارد به این‌که خدای متعال شیعیان را رحمت کند بلکه یقین دارند که حتماً شیعیان به رحمت می‌رسند. لذا اگر امام صادق عَلَیهِ‌السَّلَامُ از خدا رحمت بخواهند، مشخص می‌شود که موردِ رحمت چه مقدار مهم است.
جملهی دوم: شِيعَتُنَا وَ اللَّهِ هُمُ الْمُؤْمِنُون
جملهی بعدی این است:
شِيعَتُنَا وَ اللَّهِ هُمُ الْمُؤْمِنُون
به خدا قسم! شیعیان ما اهل ایمان واقعی هستند
این جمله فوق‌العاده است! حضرت می‌فرمایند: والله، شیعه‌ی ما جزو مؤمنون است و در آیات قرآن، مؤمنون منحصر در شیعه‌ی ما است. یعنی هر جا در آیات قرآن، واژه‌ی مؤمنون آمده، منظور شیعیان هستند. آقای وحید می‌فرمایند: «در این‌جا کسی نمی‌فهمد که مؤمنون اشاره به چیست! مگر این‌که تمام سوره‌ی مؤمنون را در نظر بگیرد.»
قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ * الَّذينَ هُمْ في صَلاتِهِمْ خاشِعُون[5]
جملهی سوم: فَقَدْ وَ اللَّهِ شَرَكُونَا فِي الْمُصِيبَةِ بِطُولِ الْحُزْنِ وَ الْحَسْرَةِ
جملهی سوم مشتمل بر دقائقی است. اول با واژه‌ی "قَدْ" به معنی تحقیق و بعد با قسم "الله" آمده است. امام صادق عَلَیهِ‌السَّلَامُ می‌فرمایند:
فَقَدْ وَ اللَّهِ شَرَكُونَا فِي الْمُصِيبَةِ بِطُولِ الْحُزْنِ وَ الْحَسْرَةِ
به خدا قسم شیعه‌ی ما با طول حزن و طول حسرت شریک ما در مصیبت هستند
این جمله خیلی عجیب است! این مرجع تقلید می‌فرمایند: «شما اهل علم، اهل دقّت و بحث هستید شرکت، مطلب مهمی است! آن هم شریکی که طرف شرکتش چهارده معصوم علیهم‌السلام باشند.» یعنی حضرت صادق عَلَیهِ‌السَّلَامُ می‌فرمایند: در طول حُزن و طول حسرت، شیعیان ما، شریک ما هستند. وقتی ما می‌رسیم به مطلب که بفهمیم چه بوده و چه واقع شده و چه حقّی ضایع شده است! آن‌وقت، سرِّ کلام امام روشن می‌شود که شیعه‌ی ما در طول حزن شریک ما هستند، به چه معنا است. بعد این مرجع تقلید تأکید به احیاء سه روز دارند: یکی روز شهادت حضرت زهرا عَلَیهِاالسَّلَامُ و دیگری روز شهادت امیرالمؤمنین عَلَیهِ‌السَّلَامُ و همچنین روز شهادت امام صادق عَلَیهِ‌السَّلَامُ که رئیس مذهب شیعه هستند. شخصیّتی که مالک‌بن‌أنس[6] در مورد ایشان گفته است:
مَا رأت عَیْنٌ و لا سَمِعتْ اُذُنٌ و لا خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ أفْضَلَ مِنْ جعفرِ بنِ محمدِ الصادقِ[7]
یعنی برتر از جعفر بن محمّد عَلَیهِ‌السَّلَامُ هیچ چشمی ندید و هیچ گوشی نشنید و بر قلب بشری خطور نکرده است.
وَالْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ
[1] الکافی، الشیخ الکلینی، ج ١، ص ٤٥٩ ، دلائل الامامة، الطبری، ص ١٣٨ ؛ بحار الانوار، العلامة المجلسی، ج ٤٣ ، ص ٩٣ و با اختلاف کم در این منابع: الامالی، الشیخ الطوسی، ص ١٠٩ ؛ الامالی، الشیخ المفید، ص ٢٨١ ؛ بشارة المصطفی، عماد الدین الطبری، ص ٣٩٦ ؛ کشف الغمة، الإربلی، ج ٢، ص ١٢٧؛ بحار الانوار، العلامة المجلسی، ج ٤٣ ، ص ٢١١؛ نهج البلاغة خطبه: ٢٠٢ ؛ روضة الواعظین، ص ١٥٢ ؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهر آشوب، ج ٣، ص139
[2] محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق، (۳۰۵ -۳۸۱ هجری‌قمری) از علمای شیعه در قرن چهارم هجری قمری که بزرگ‌ترین محدّث و فقیه مکتب حدیثی قم به شمار می‌آید. حدود سیصد اثر علمی به او نسبت داده شده ولی بسیاری از آنها امروزه در دسترس نیست. کتاب من لایحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه اثر اوست. از دیگر آثار مهم و معروف وی می‌توان معانی الاخبار، عیون الاخبار، الخصال، علل الشرائع و صفات الشیعة را نام برد. برخی از مشهورترین شاگردان وی عبارتند از سید مرتضی، شیخ مفید و تلعکبری؛ مدفن شیخ صدوق در شهر ری قرار دارد.
[3] ثواب الأعمال، الشیخ الصدوق، ص ٢١٧ ؛ مثیر الأحزان، ابن نما الحلی، ص ٦٢ ؛ بحارالأنوار، العلامة المجلسی، ج ٤٣ ص ٢٢٢ ؛ اللهوف، السید ابن طاووس، ص ٨٢
[4] بُنَيَّ اعْرِفْ مَنَازِلَ الشِّيعَةِ عَلَى قَدْرِ رِوَايَتِهِمْ وَ مَعْرِفَتِهِمْ فَإِنَّ الْمَعْرِفَةَ هِيَ الدِّرَايَةُ لِلرِّوَايَةِ وَ بِالدِّرَايَاتِ لِلرِّوَايَاتِ يَعْلُو الْمُؤْمِنُ إِلَى أَقْصَى دَرَجَاتِ الْإِيمَانِ إِنِّي نَظَرْتُ فِي كِتَابٍ لِعَلِيٍّ عَلَیهِ‌السَّلَامُ فَوَجَدْتُ فِي الْكِتَابِ أَنَّ قِيمَةَ كُلِّ امْرِئٍ وَ قَدْرَهُ مَعْرِفَتُهُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يُحَاسِبُ النَّاسَ عَلَى قَدْرِ مَا آتَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ فِي دَارِ الدُّنْيَا.
ترجمه: امام صادق عَلَیهِ‌السَّلَامُ به نقل از پدر خویش فرمودند: پسرم مقام و منزلت شیعیان را از اندازه نقل احادیث و شناختی که دارند بشناس زیرا که شناخت و معرفت، در حقیقت، همان درک آگاهانه حدیث است. و با همین درک آگاهانه محتوای احادیث است که مؤمن به بالاترین پایه‌های ایمان می‌رسد. من در نام‌های از حضرت علی عَلَیهِ‌السَّلَامُ به این نوشته برخوردم: ارزش و ارج هرکس معرفت او است. خدای متعال مردمان را به میزان خردی که در دار دنیا به ایشان ارزانی داشته است حسابرسی می‌کند. به نقل از معانی الأخبار، الشیخ الصدوق، ص ١؛ بحار الأنوار، العلامة المجلسی، ج ١، ص ١06 و همچنین: قال أمیرالمؤمنین عَلَیهِ‌السَّلَامُ: «عَلَيْكُمْ بِالدِّرَايَاتِ لَا بِالرِّوَايَات» به نقل از مستطرفات السرائر، ابن إدریس الحلی،ص ٦٤٠ ؛ منیة المرید، الشهید الثانی، ص ٣٧٠ ؛ بحار الأنوار، العلامة المجلسی، ج ٢، ص ١60
[5] المؤمنون (23) آیات 1 و 2
ترجمه: به راستى كه مؤمنان رستگار شدند *همانان كه در نمازشان فروتن هستند.
[6] مالك يكي از ائمه چهارگانه فقه اهل‌تسنن و بنيان‌گذار فقه مالكی است. مالك بن انس در سال 93 هجری‌قمری در مدينه به دنيا آمد و در سال 179 هجری‌قمری درگذشت. او مدتی از محضر امام صادق عَلَیهِ‌السَّلَامُ بهره گرفت و پيوسته آن حضرت را به كثرت عبادت می‌ستود.
[7] الشیخ الصدوق، ص ٣٨ ؛ الأمالی، الشیخ الصدوق، ص ٦٣٦ ؛ روضة الواعظین، الفتال النیشابوری، ص ٤٠١ ؛ مناقب آل أبی طالب، ابن شهر آشوب، ج ٣، ص ٣٩٦؛ بحار الأنوار، العلامة المجلسی، ج ٤٧ ، ص ٢؛ الشیخ الطوسی، ج ١، ص ٣٣؛ مناقب آل أبی طالب، ابن شهر آشوب، ج ٣. ص ٣٧٢ ؛ بحار الأنوار، العلامة المجلسی، ج ٤٧ ، ص ٢٨
